Jojoba

Yaygın olarak “Jojoba” olarak bilinen, (Simmondsia Chinensis) Simmondsiaceae familyasına ait, herdem yeşil, dioik (iki evcikli) bir çöl çalısı olup,anavatanı; Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya Eyaleti,kuzeybatı Meksika’nın Sonoran Çölü ve Arizona’dır.

Jojoba bitkisi, tohumlarında ilaç, plastik sanayisinde ve kozmetikte kullanılan sıvı balmumu bulunduğundan iyi bir ekonomik potansiyele sahiptir.

Ayrıca jojoba yağı sperm balina yağı ile benzer özelliklere sahiptir.

Jojoba yetiştiriciliğinin artmasıyla sperm balina yağı kullanımı azalmış ve balina katliamlarının önüne geçilmiştir !

Bu özelliğinden dolayı son otuz yıldır ilaç, köpürmeyen maddeler, yüksek sıcaklık ve basınca dayanıklı yağlayıcılar, reçineler, plastikleştiriciler olarak endüstriyel
kullanım için bitkinin tarımı yoğun şekilde yapılmaktadır.Bitkinin kültürü başlıca Arjantin,ABD,Meksika,Avustralya,Mısır ve İsrail’de yapılmaktadır.

Türkiye’de doğal olarak yetişmeyen bitkinin kültür çalışmaları Adana ve Mersin’de küçük ölçekte devam etmektedir.

Jojoba Yağı

Jojoba tohumlarından yağ elde edildikten sonra kalan kısımlar simmondsin ve türevi siyanojenik glikozitler içerir.

Bu maddelerin,besin emilimini azaltmak gibi önemli biyolojik etkileri yanında,antienflamatuvar,analjezik,insektisit,antifungal etkileri de vardır.

Sonoran Çölü yerlileri Jojoba bitkisinden elde ettikleri macunu yanık tedavisinde kullanmışlardır.

Jojoba Hakkında

Doğal ortamında çalı formunda, herdem yeşil bir bitkidir. Kültüre alınması üzerinde 1940’lı yıllarda değişik çalışmalar başlatılmış fakat çokaz bir başarı elde edilmiştir.

Ancak 1970’li yıllardan itibaren gerek kurak bölge bitkilerinin geliştirilmesine verilen önem, gerekse jojoba yağının balina yağı ile aynı yapıda olması ve onun yerine kullanılabilmesinin anlaşılması ile dikkatleri önemli ölçüde üzerine çekmiştir.
Tohumları yaklaşık % 50 oranında yağ içermekte ve bu yapıda bir yağ başka hiçbir bitkide bulunmamaktadır. Zira diğer yağ bitkilerinde yağlar gliserol ile yağ asitlerinin ester bağları ilebirleşmesinden oluşurken, jojoba yağı uzun zincirli dallanmış bir alkol grubu ile yağ asitlerinin oluşturduğu bir yapıdadır.

Ayrıca bu yağın gerek sanayide gerekse pek çok tüketim maddelerinde kullanılabilmesi ile 1980’li yıllarda çok hızlı bir artış göstermiş ve yabani jojoba
populasyonlarından toplanan tohumların ekilmesiyle sadece ABD’de 16.000 hektarlık bir ekim alanına ulaşmıştır.

Jojobanın bugün dikkatleri bu denli üzerine çekmesinin pekçok nedeni vardır. Öncelikle jojoba çok az miktarda suya ihtiyaç duymakta, toprak tuzluluğuna dayanmakta, gübreye veya çevreyi kirleten diğer kimyasal uygulamalara çok fazla ihtiyaç duymamakta ve bu nedenlerle de topraktan marjinal verimlilik sağlamaktadır.Şu ana kadar önemli bir hastalık veya zararlıdan etkilenmemiştir.

Jojoba Bitkisinin Sistematikteki Yeri

BÖLÜM : Spermatophyta
ALT BÖLÜM : Angiospermae
SINIF : Dicotyledonae
TAKIM : Caryophyllales
FAMİLYA : Simmondsiaceae
CİNS : Simmondsia
TÜR : Simmondsia chinensis Link (Schneider)

Simmondsiaceae familyası tek bir tür içerir ki bu tür Simmondsia Chinensis’tir. Bu bitki, Kuzey Amerika’nın güneybatı bölgeleri, Kaliforniya, Arizona ve Meksika’nın kuzeybatı bölgelerinde yetişen, çok yıllık, yaprak dökmeyen, kserofit, çalı tipinde bir bitkidir.

Yaprakların gövde üzerindeki dizilişi opozit, mavimsi-yeşil renkte, derimsi, eliptik-oblong şeklinde, hemen hemen sapsız, stipulasız ve ince tüylüdür.
Çiçekler aktinomorf, üniseksüel, bitki dioiktir.Aksilar çiçek durumu, erkek çiçeklerde salkım halinde, kısa saplıdır.

Dişi çiçeklerse tek halde bulunurlar.Çiçekler apetaldir. Erkek çiçekler genellikle düz bir reseptakulumda 10-12 stamenli, dişi çiçekler daha büyük, yumuşak ve tüylü, beş yeşilimsi sepalli ve ovaryum üst durumlu, 3 karpelli, eksensel plasentalanmalıdır.

Meyve, lokulusit, açılır kapsül, 3-4 kapakçıklı ve koyu kahverengi bir tohum taşır.Meyveler 1-1.5 cm çapında 1.5-2 cm uzunluğundadır.Başlangıçta yeşil olan meyveler, yazın başlangıcında olgunlaşır ve kahverengiye döner.Meyveler bir bazen iki veya üç tohum taşırlar. Neticede taze olan dış kabuklar kurur, büzüşür, çatlar ve yumuşak dokulu kahverengi tohumlarını ortaya çıkaracak şekilde soyulur.

Jojoba Yağı Hakkında